HISTORIA  KOMISJI  TURYSTYKI  PIESZEJ  ZARZĄDU  GŁÓWNEGO  PTTK  W  PIGUŁCE

KORZENIE KOMISJI TURYSTYKI PIESZEJ ZARZĄDU GŁÓWNEGO  PTTK

Komisja Turystyki Pieszej Zarzšdu Głównego PTTK powstała w 1952 roku; niedawno obchodziła jubileusz 60-lecia. Jednak korzeni pieszego wędrowania należy dopatrywać się dużo, dużo wcześniej. Trzeba cofnąć się do roku 1906, kiedy powstało Polskie Towarzystwo Krajoznawcze, a w 1907 roku Aleksander Janowski i Kazimierz Kulwieć poprowadzili 387 wędrowców do Puszczy Kampinoskiej, do Starej Dąbrowy. Pierwsze wycieczki cieszyły się ogromnym zainteresowaniem. Należy wspomnieć, że do Żelazowej Woli wybrało się 100 osób, a do Czerska 172 osoby.

Przy tak ogromnej frekwencji i dynamicznym rozwoju wycieczkowania powstała w PTK Komisja Wycieczkowa, której przewodniczył przez kilka kadencji Aleksander Janowski. Działania Komisji Wycieczkowej PTK precyzował pierwszy Regulamin. Następnie powstawały kolejne, m. in. REGULAMIN DLA WYCIECZEK PRZYBYWAJĄCYCH DO WARSZAWY. Oprócz wędrówek organizowano konkursy krajoznawcze dla członków PTK. One również obwarowane były własnymi REGULAMINAMI.

Okres I Wojny Światowej nie przeszkodził w poznawaniu kraju. Poznawano przede wszystkim MAŁĄ OJCZYZNĘ, jeszcze mniejszą niż Kongresówka.

Rok 1918 dał Polsce upragnioną wolność. Powstawała II Rzeczpospolita, a w Polskim Towarzystwie Krajoznawczym wielkie zmiany. Wielu działaczy PTK rozpoczęło pracę na wyższych uczelniach i w otwieranych polskich szkołach. W 1920 roku Towarzystwo ma zmienioną strukturę organizacyjną. Nastąpiła decentralizacja, a oddział warszawski PTK został wiodącym. Zachowano struktury organizacyjne. Każdy Oddział posiadał Komisję Wycieczkową. W 1928 roku w oddziale warszawskim w Komisji Wycieczkowej powstała Podkomisja Techniczna dla spraw znakowania szlaków turystycznych. W ten sposób powstał pierwowzór ZNAKOWANIA SZLAKÓW TURYSTYCZNYCH.

Lata 1934 – 1935 to ponowna centralizacja. Powstał nowy Statut PTK. W wyniku jego zapisów powołano Zarząd Główny oraz szczeble pośrednie: okręgi, oddziały, koła i delegatury. Zarząd Główny PTK tworzyły Komisje, a wśród nich Komisja Turystyczna z turystyką pieszą jako wiodącą formą organizowania pracy krajoznawczej. Niestety Komisja Wycieczkowa, odpowiednik obecnej Komisji Turystyki Pieszej Zarządu Głównego PTTK, do nowych struktur PTK nie powróciła. Jednak piesze wędrowanie stało się wzorcem dla nowych form uprawiania turystyki w PTK, takich jak: turystyka kajakowa, kolarska, samochodowa.

Wraz ze znakowaniem szlaków turystycznych powstawała sieć SCHRONISK, dla których pierwowzorem była GOSPODA, działająca w Warszawie przed I wojną światową i prowadzona całkowicie społecznie.

II wojna światowa to czas ponury i dramatyczny w historii naszego kraju, to wieloletnia przerwa w działalności turystycznej PTK. W tych tragicznych latach działacze PTK zabezpieczali i ratowali zbiory, a przede wszystkim wzajemnie pomagali sobie.

Nadszedł maj 1945 roku i wyczekiwany koniec wojny, a już 4 listopada 1945 roku w gmachu gimnazjum państwowego im. Władysława IV w Warszawie na Pradze odbyła się konferencja organizacyjna PTK. 

Opracowała Monika Pszczółkowska
 

Literatura

• 50 lat Komisji Turystyki Pieszej Zarządu Głównego PTTK w Warszawie – Warszawa 2002

POWOŁANIE KOMISJI TURYSTYKI PIESZEJ ZARZĄDU GŁÓWNEGO PTTK

Reaktywowane w listopadzie 1945 roku Polskie Towarzystwo Krajoznawcze wpisało do swojego statutu tradycje pieszego wędrowania powołując Komisję Turystyczno-Wycieczkową i utrzymało ten kierunek działalności w statucie połączonych Towarzystw PTK  i  PTT.

W kadencji 1951-1954 przed turystyką pieszą pojawiają się zupełnie nowe zadania jak najszerszej popularyzacji turystyki pieszej i krajoznawstwa w szerokich kręgach społeczeństwa, a w szczególności w środowiskach młodzieżowych, przy pełnym poparciu ówczesnych władz stawiających na masowość we wszystkich dyscyplinach turystyki. W tych warunkach, turystyka piesza jako najtańsza i najłatwiej dostępna forma czynnego wypoczynku rozpoczyna swój intensywny rozwój.

Odpowiadając na to społeczne zapotrzebowanie, Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, w dniu 21 czerwca 1952 roku powołuje do życia Komisję Turystyki Pieszej ZG PTTK. Nowo powstała Komisja przejmuje inicjatywę w zakresie umasowienia turystyki pieszej i ustala kierunki działania.

Założycielami Komisji są zasłużeni wybitni krajoznawcy wchodzący w jej skład w kolejnych kadencjach. Między innymi należy wymienić: Edmunda Mieroszewicza, Adama Słomczyńskiego, Kazimierza Biskupskiego, czy Stanisława Gabryszewskiego.

Jednym z głównych zadań Komisji było, za pośrednictwem Komisji Okręgowych Turystyki Pieszej, powoływanie Oddziałowych KTP. Ponadto w programie działania miejsca priorytetowe zajęły:

- wytyczanie nowych nizinnych szlaków pieszych oraz odnawianie już istniejących,

- podnoszenie kwalifikacji aktywu turystyki pieszej i szkolenie nowej kadry,

- utworzenie odznaki turystyki pieszej przeznaczonej do jej zdobywania w czasie rajdów i wycieczek pieszych,

- opracowywanie i wydawanie  materiałów popularyzujących turystykę pieszą, do których m.in. należy „Poradnik Turysty Pieszego” wydany w 1953 roku.

Już w początkowym okresie działania Komisja skupia się na organizacji i popu­laryzacji imprez pieszych nasyconych elementami krajoznawstwa, patriotycznego wychowania, ochrony przyrody i zabytków. Organizuje szkolenia przodowników turystyki pieszej i znakarzy nizinnych szlaków pieszych.

Wśród wielu imprez najdłuższe tradycje posiadają organizowane dwie imprezy centralne. Ich zadaniem jest popularyzacja i promowanie walorów turystyczno-krajoznawczych poszczególnych regionów Polski. Są to – przeznaczony dla kadry – Ogólnopolski Zlot Przodowników Turystyki Pieszej, już 48-letni i o dwa lata młodszy Ogólnopolski Wysokokwalifikowany Rajd Pieszy dla szerokiej rzeszy turystów. Na szczególną uwagę zasługują imprezy o tematyce historycznej kończone spotka­niami z wybitnymi znawcami tematu a niekiedy również sesjami naukowymi. Ważnym kierunkiem jest ich programowanie i popularyzacja, w której aktywnie uczestniczą oddziałowe komisje turystyki pieszej. Ponadto Komisja opiniuje i wspomaga lokalne inicjatywy kadry piechurów opracowującej programy imprez i regulaminy odznak regionalnych i okolicznościowych, uwzględniając walory krajoznawcze regionu. Inną formą współpracy z oddziałowymi komisjami turystyki pieszej jest zapraszanie przedstawicieli jednostek organizujących imprezy centralne i szkolenia do udziału w posiedzeniach Komisji, coroczne wyjazdowe posiedzenia plenarne oraz uczestniczenie przedstawicieli Komisji w egzaminach dla kandydatów na przodownika turystyki pieszej III stopnia oraz przodowników poszerzających uprawnienia.

Od początku istnienia Komisji Turystyki Pieszej ZG PTTK ważnym rozdziałem w działalności programowej jest opieka nad stanem technicznym oraz rozbudowa krajowej sieci nizinnych szlaków pieszych. W ostatnich latach dołączyły biegnące przez Polskę a rozpoczynające się w Europie Zachodniej, szlaki międzynarodowe.

Znaczną rolę w działalności Komisji odegrały odznaki turystyki pieszej – ustanowiona przed 50 laty, dostępna uczestnikom wszystkich imprez pieszych wielostopniowa Odznaka Turystyki Pieszej i funkcjonująca od ponad 20 lat, przeznaczona dla dzieci, odznaka „Siedmiomilowe Buty”. Ich udział w popularyzacji turystyki pieszej jest nie do przecenienia.

Nie mniejsze znaczenie mają wydawane na przestrzeni całej działalności Komisji okolicznościowe medale i odznaki upamiętniające ważne rocznice historyczne oraz rajdy i wycieczki o bardzo zróżnicowanej tematyce w tym również regionalnej.

Ustalone w pierwszych latach działalności kierunki działania Komisji systematycznie wzbogacane są o ciekawe inicjatywy, wypływające również od kadry oddziałowej. Komisja kontynuuje popularyzację treści historycznych w imprezach pieszych, mających na celu upamiętnienie wydarzeń z przeszłości i patronuje dzia­łalności oddziałowych komisji turystyki pieszej wprowadzających tematykę regionalną i współczesną.

Nowe formy działania towarzyszą również szkoleniu kadry i podnoszeniu jej kwalifikacji. Opracowany kalendarz stałych terminów rozszerzania uprawnień w czasie dwóch imprez centralnych i regionalnych zlotów Przodowników Turystyki Pieszej uzupełniony jest możliwością uzyskania uprawnień lub ich rozszerzenia w czasie egzaminów eksternistycznych. Ta forma zyskała aprobatę wśród kadry piechurów i doskonale sprawdza się w okresie ograniczenia funduszy na szkolenia stacjonarne.

W prowadzoną od początku działalności Komisji ewidencję kadry przodowników turystyki pieszej oraz znakarzy nizinnych szlaków pieszych wkroczyła komputeryzacja. Podobnie stało się z prowadzeniem ewidencji szlaków.

Jednym z poważniejszych zadań stojących przed Komisją Turystyki Pieszej ZG PTTK w następnych latach jest zwiększenie zainteresowania turystyką pieszą środowisk młodzieżowych i wykształcenie nowej, młodej kadry.
 

Opracowała Jadwiga Zwierz